Τι είναι τα βλαστοκύτταρα
Τα βλαστοκύτταρα αναφέρονται συχνά ως «δομικά στοιχεία της ζωής», καθώς χτίζουν, επισκευάζουν και αναγεννούν τους ιστούς του ανθρωπίνου σώματος. Ένας ενήλικος άνθρωπος έχει περίπου 100 τρισεκατομμύρια μεμονωμένα κύτταρα του σώματος, τα οποία μπορούν να χωριστούν σε 200 διαφορετικούς τύπους κυττάρων. Όλα προέρχονται από ένα μόνο βλαστοκύτταρο - το γονιμοποιημένο ωάριο. Είναι ένα θαύμα της φύσης το ότι ένα νέο ζωντανό ον αναπτύσσεται από αυτό σε μόλις 40 εβδομάδες εγκυμοσύνης.
Τα βλαστοκύτταρα έχουν 2 κύρια χαρακτηριστικά(1)
- Αυτοανανέωση (δημιουργία νέων όμοιων κυττάρων) και
- Διαφοροποίηση (δημιουργία νέων πιο εξειδικευμένων κυττάρων)
Ο κυριότερος διαχωρισμός των βλαστοκυττάρων ανάλογα με τη δυναμική τους είναι σε τρεις κατηγορίες(2)
- Πρώιμα εμβρυικά βλαστοκύτταρα (ολοδύναμα-totipotent: διαφοροποιούνται σε κύτταρα όλων των ιστών)
- Εμβρυικά βλαστοκύτταρα (πολυδύναμα-pluripotent: διαφοροποιούνται σε κύτταρα σχεδόν όλων των ιστών) και
- Νεογνικά - ενήλικα βλαστοκύτταρα (μερικώς πολυδύναμα – multipotent: διαφοροποιούνται σε κύτταρα μερικών συγκεκριμένων ιστών)
Τα νεογνικά βλαστοκύτταρα στα οποία ανήκουν τόσο τα αιμοποιητικά όσο και τα μεσεγχυματικά του ομφαλίου λώρου διατηρούν τα χαρακτηριστικά της αυτο-ανανέωσης και της διαφοροποίησης που προαναφέρθηκαν. Σημαντικότερο όμως πλεονέκτημά τους σε σχέση με τα ενήλικα βλαστοκύτταρα αποτελεί το ότι δεν είναι βεβαρημένα από περιβαλλοντικές επιδράσεις, ασθένειες, χημικά και μεταλλαξιγόνες ουσίες που δρουν αθροιστικά και αρνητικά με την πάροδο του χρόνου και πολλαπλασιάζονται ταχύτατα. Η δυνατότητα να δώσουν κύτταρα άλλων ιστών περιορίζεται σημαντικά σε σχέση με τα εμβρυικά.(1)
Βιβλιογραφία
1. Zakrzewski, W., Dobrzyński, M., Szymonowicz, M. et al. Stem cells: past, present, and future. Stem Cell Res Ther 10, 68 (2019).
2. cellpedia.org/en/stem-cells/
Παρακολουθήστε ένα κατατοπιστικό video για τα βλαστοκύτταρα. 
ή τηλεφωνήστε στο 2106810300
Αιμοποιητικά Βλαστοκύτταρα (HSC)
Τι είναι το ομφαλικό αίμα;
Το ομφαλικό αίμα είναι το αίμα που κυκλοφορεί στο έμβρυο μέσω του πλακούντα και του ομφάλιου λώρου. Κατά τη γέννηση, το αίμα που παραμένει στον ομφάλιο λώρο και τον πλακούντα είναι πλούσιο σε βλαστοκύτταρα.
Τι είναι τα αιμοποιητικά βλαστοκύτταρα;
Λίγο πιο συγκεκριμένα στο αίμα του ομφάλιου λώρου είναι πλούσιο σε νεογνικά αιμοποιητικά βλαστοκύτταρα, τα οποία αποτελούν την πηγή δημιουργίας όλων των τύπων των κυττάρων του αιμοποιητικού και του ανοσοποιητικού μας συστήματος.
Κατά τη διάρκεια της ζωής, τα αιμοποιητικά βλαστοκύτταρα εντοπίζονται κυρίως στο περιφερικό αίμα και στο μυελό των οστών. Τα αιμοποιητικά βλαστικά κύτταρα όμως του ομφάλιου λώρου υπερτερούν των ενήλικων βλαστικών κυττάρων του μυελού των οστών γιατί:
- Απομονώνονται ανώδυνα και ακίνδυνα.
- Είναι καλύτερα ποιοτικά καθώς δεν έχουν υποστεί περιβαλλοντικές επιδράσεις και φαινόμενα γήρανσης.
- Αποτελούν απόλυτα συμβατό μόσχευμα για το ίδιο το παιδί ενώ έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα επιτυχούς μεταμόσχευσης στα αδέλφια και στο συγγενικό περιβάλλον γιατί έχουν μικρότερο κίνδυνο να παρουσιάσουν αντίδραση του μοσχεύματος έναντι του ξενιστή (GVHD) από ότι τα κύτταρα του μυελού των οστών.
Η σημαντική αυτή διαφορά οφείλεται στο ότι διαθέτουν λιγότερα αντιγόνα ιστοσυμβατότητας στην επιφάνειά τους(3).
Βιβλιογραφία
3. Optimal stem cell source for allogeneic stem cell transplantation for hematological malignancies , D. Cheuk, Published 24 December 2013.World journal of transplantation
ή τηλεφωνήστε στο 2106810300
Μεσεγχυματικά Βλαστοκύτταρα (MSC)
Τι είναι τα μεσεγχυματικά κύτταρα;
Τα μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα είναι κύτταρα τα οποία έχουν την ιδιότητα να δίνουν γένεση στους πρόδρομους διαφοροποιημένων / εξειδικευμένων κυττάρων. Τα κύτταρα αυτά έχουν συγκεντρώσει το έντονο ενδιαφέρον του επιστημονικού κόσμου λόγω της πληθώρας των επιτυχημένων εφαρμογών τους σε προ-κλινικές και κλινικές μελέτες και αποτελούν τη νέα ελπίδα στο χώρο της αναγεννητικής ιατρικής (regenerative medicine & tissue engineering). Κλινικές μελέτες και δοκιμές έχουν δείξει ότι τα κύτταρα αυτά έχουν αρκετές εφαρμογές στην αναγεννητική ιατρική και μελλοντικά ακόμη περισσότερες, όπως για παράδειγμα:
- Αποκατάσταση και αναγέννηση δέρματος, οστών, χόνδρων και συνδέσμων
- Επιδιόρθωση και αναγέννηση νευρικού ιστού, καρδιακού ιστού και αγγείων
- Περιπτώσεις φλεγμονών και αυτοάνοσων ασθενειών
Ο αριθμός των κλινικών δοκιμών με μεσεγχυματικά κύτταρα έχει αυξηθεί εκθετικά τα τελευταία χρόνια(4). Έως το 2012 υπήρχαν 220 εγγεγραμμένες κλινικές δοκιμές που περιελάμβαναν μεσεγχυματικά βλαστικά κύτταρα - “mesenchymal stem cells”- στο clinicaltrials.gov ενώ έως τον Ιούνιο του 2020 είχαν αυξηθεί σε 1138 βάση δημοσίευσης(5). Φτάνοντας στο σήμερα μπορεί κανείς να διαπιστώσει ότι ο αριθμός των κλινικών δοκιμών έχει φτάσει τις 1430(6).
Σε ποιους ιστούς εντοπίζονται τα μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα μέσα στο ανθρώπινο σώμα;
Στη βιβλιογραφία αναφέρονται ο μυελός των οστών, το συκώτι, ο οδοντικός πολφός, τα τριχοθυλάκια, ο λιπώδης ιστός, ο ομφάλιος λώρος, το αμνιακό υγρό, ο πλακούντας και ο πνεύμονας.
Ο καταλληλότερος ιστός για την απομόνωση μεσεγχυματικών βλαστοκυττάρων νεογνικής προέλευσης είναι ο βλεννώδης συνδετικός ιστός που περιβάλλει / προστατεύει τα αιμοφόρα αγγεία του ομφάλιου λώρου. Το τμήμα αυτό του ομφάλιου λώρου ονομάζεται γέλη του Wharton (Wharton’s jelly) και τα κύτταρά του υπερτερούν έναντι των μεσεγχυματικών κυττάρων ενήλικης προέλευσης (π.χ. μυελού των οστών) καθώς τα πρώτα εμφανίζουν ελάχιστη γενετική και ηλικιακή φθορά και σημαντικά μεγαλύτερη αναγεννητική ικανότητα.
Βιβλιογραφία
4. David E Rodríguez-Fuentes 1, Luis E Fernández-Garza 2, John A Samia-Meza 1, Silvia A Barrera-Barrera 3, Arnold I Caplan 4, Hugo A Barrera-Saldaña 5, Mesenchymal Stem Cells Current Clinical Applications: A Systematic Review, Arch Med Res. 2021 Jan;52(1):93-101. doi: 10.1016/j.arcmed.2020.08.006. Epub 2020 Sep 22
5. Mesenchymal Stem Cells Current Clinical Applications: A Systematic Review, David E Rodríguez-Fuentes 1, Luis E Fernández-Garza 2, John A Samia-Meza 1, Silvia A Barrera-Barrera 3, Arnold I Caplan 4, Hugo A Barrera-Saldaña 5, Arch Med Res. 2021 Jan;52(1):93-101. doi: 10.1016/j.arcmed.2020.08.006. Epub 2020 Sep 22
6. Search of: mesenchymal Stem cells - Results on Map - ClinicalTrials.gov
ή τηλεφωνήστε στο 2106810300
Διαχωρισμός τραπεζών Ομφαλοπλακουντικού Αίματος (Οπ.Α.)
ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ
Τα κριτήρια λειτουργίας δημόσιων και ιδιωτικών τραπεζών είναι κοινά σε ότι αφορά
την οργάνωση, τη διαχείριση, τη στελέχωση, τις υποδομές και τον εξοπλισμό που χρησιμοποιούνται στην παρασκευή, επεξεργασία και αποθήκευση ιστών και κυττάρων, και τις εργαστηριακές αναλύσεις και εξετάσεις.
Επίσης συγκρίνοντας κανείς τα πιο σημαντικά σημεία λειτουργίας διαπιστώνει ότι τόσο οι ιδιωτικές όσο και οι δημόσιες τράπεζες έχουν την υποχρέωση να έχουν Ιατρικό Δ/ντη Αιματολόγο με ελάχιστη εμπειρία 5 ετών στις μεταμοσχεύσεις.
Η ελάχιστη ποσότητα κάθε μονάδας Οπ.Α. πριν την επεξεργασία είναι κοινή σε ιδιωτικές και δημόσιες τράπεζες.
Τέλος, η επεξεργασία και στα δύο είδη τραπεζών πρέπει να περιορίζεται αποκλειστικά και μόνο στην μείωση όγκου του αρχικού δείγματος με την αφαίρεση το πλάσματος και των ερυθρών αιμοσφαιρίων.
ΔΙΑΦΟΡΕΣ
Στις δημόσιες τράπεζες δωρεάς βλαστοκυττάρων οι γονείς κάνουν δωρεά τα αιμοποιητικά κύτταρα από το ομφάλιο αίμα του παιδιού τους χωρίς χρέωση. Στην περίπτωση αυτή ουδεμία αξίωση ή δικαίωμα υπάρχει επι του δείγματος μετά τη δωρεά. Τα κύτταρα αυτά εφόσον πληρούν κάποια ποσοτικά και ποιοτικά κριτήρια υπάρχει περίπτωση να μεταμοσχευθούν σε έναν ιστοσυμβατό συνάνθρωπο (ετερόλογη μεταμόσχευση).
Η δωρεά λοιπόν αποτελεί μία αλτρουιστική πράξη, άξια συγχαρητηρίων. Σε περίπτωση που χρειαστεί μεταμόσχευση, κάποιος που έχει δωρίσει τα βλαστοκύτταρα του Οπ.Α. σε δημόσια τράπεζα, αναμένει την εύρεση συμβατού δότη μέσα από μία παγκόσμια δεξαμενή δειγμάτων. Επίσης η υπηρεσία φύλαξης μεσεγχυματικών βλαστοκυττάρων από τον ιστό του ομφαλίου λώρου την οποία προσφέρουν κάποιες δημόσιες τράπεζες έχει χρέωση.
Στις οικογενειακές ιδιωτικές τράπεζες βλαστοκυττάρων οι γονείς φυλάσσουν το αίμα (αιμοποιητικά κύτταρα) και τον ιστό του ομφαλίου λώρου (μεσεγχυματικά κύτταρα) του παιδιού τους για πιθανή χρήση από το ίδιο το παιδί (αυτόλογη μεταμόσχευση) ή από μέλος της οικογένειας. Η διαχείριση του δείγματος ανήκει στους γονείς (έως την ενηλικίωση του παιδιού). Το ίδιο το δείγμα αποτελεί ένα πλήρως ιστοσυμβατό δείγμα για το ίδιο το παιδί. Οι δύο αυτές υπηρεσίες προσφέρονται είτε ξεχωριστά είτε σε συνδυασμό, αυξάνοντας τις πιθανότητες επιτυχούς μεταμόσχευσης εάν αυτή χρειαστεί.
(Εικ. 1. Διαφορές – Ομοιότητες τραπεζών Οπ.Α., δημοσίευση με την άδεια της Dr Francis Verter, PhD)
ή τηλεφωνήστε στο 2106810300
